Polikistik Over Sendromu Nedir?

Polikistik Over Sendromunun(PKOS) diğer bir adı da Stein-Leventhal sendromudur. Genellikle 30 yaş altındaki kadınlarda görülmektedir. Overde kalın olan over dokusunun içinde iyi huylu olan birçok kist ile karakterize edilen bir hastalıktır. Bu sendromda, kronik anovülasyon yani yumurtlama olmaması söz konusu olmaktadır. Polikistik Over Sendromu, beyinde hipofiz bezinden salgılanmakta olan LH ve FSH hormonlarının anormal seviyelerde üretilmesinden kaynaklanmaktadır. Gerçekleşen bu dengesiz durum neticesinde her ay düzenli olarak overlerden yumurtlama gerçekleşmez. Bunun sonucu olarakta yumurtalıklarda erkeklik hormonu (testesteron) üretimi artış gösterir. Diğer hormonal hastalıklarda olduğu gibi PKOS’un da tam olarak nedeni bilinmemektedir.

Günümüz koşullarında kabul edilmekte olan PKOS’un ortaya çıkışı şu şekilde anlatılabilir; LH hormonundaki artış overde erkeklik hormonu yapımını artırmaktadır. Salgılanmakta olan erkeklik hormonları yağ dokularında östrojene dönüşür. Östrojene dönüşüm aşamasında LH hormonu üretimi artar ve böylece bir kısır döngü oluşur. Oluşan bu kısır döngüyü kırabilmek için yumurtalıkların baskılanması yada kilo kaybının sağlanması gerekmektedir. Vücuttaki fazla kilolara bağlı olarak, şeker metabolizmasını düzenlemekte olan hormon insüline karşı bir direnç ortaya çıkar. Sonuç olarak hormonal denge bozulur ve yine kısır döngüye dönülür.

Polikistik Over Sendromu, üreme çağında olan kadınların %3 ile %5’ini etkilemektedir. İlk olarak 1935 yılında tanımlanmış olan bu sendromun, halen günümüzde de tam olarak nedeni bulunabilmiş değildir. Bu yüzden de tedavisi konusunda da fikir birliği sağlanılamamaktadır.

Polikistik Over Sendromu Belirtileri

Hastalık genel olarak; adet düzensizliği, yağlı cilt, sivilce olgusu, cilt tüylenmesinde artış, infertilite (kısırlık) ve kilo artışı gibi belirtilerle kendisini hissettirmektedir. Polikistik Over Sendromu, ilk olarak ergenlik döneminde adet kanamalarının başlamasıyla tanınmaktadır. Bu dönemdeki adet düzensizlikleri, en önemli uyarılardır ve genel olarak hastaların %75’inde görülmektedir. En sık olarak rastlanılan düzensizlik, seyrek adet görme şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Bazı durumlarda, amenore yani hiç adet görmeme durumuna da rastlanılmaktadır. Gecikmeyi takip eden kanama genellikle fazla miktarda ve uzun süreli olmaktadır. Karşılaşılan bu düzensizlik, yumurtlamada bir bozukluk olduğunun habercisidir. Yeni adet görmeye başlamış olan genç kızlarda PKOS olmasa da bu tarz bozukluklar 2 yıl süreyle normalde de karşılaşılabilmektedir.

Adet düzensizliğinin sebebi, hekim kontrolü olmaksızın kullanılan doğum kontrol hapı tarzında olan düzenleyici ilaçların kullanılması PKOS’un tanısını geciktirebilmektedir.

Androjen ismi verilen hormonlar, testosteron gibi steroid hormonlardır. Bu hormonlar erkeklerde yüksek miktarlarda bulunmaktayken, kadınlarda çok düşük miktarlarda salgılanmaktadırlar. PKOS hastalıklarında androjen hormonları olması gereken düzeylerden daha yüksek seviyede bulunması ve bu yüzden androjen hormonlarının olması gerekenden daha yüksek miktarlarda bulunması nedeniyle; erkek tipi tüylenme, sivilcelenme ve hatta erkek tipi saç dökülmesi durumlarıyla karşılaşılmaktadır.

PKOS durumunda, yumurtlama bozukluklarıyla karşılaşılması ayrıca adet düzensizliğinin görülme sebepleri ve kısırlığın bir sorun olarak ortaya çıkması durumları şaşırtıcı olmamalıdır. Kısırlık, PKOS vakalarında %100 bir bulgu değildir. Hatta bazı durumlarda PKOS olan hastalar düzenli olarak yumurtlamaya devam etmektedir ve çok kısa bir sürede gebe kalabilmektedirler. Fakat yinede PKOS, hamilelik durumları için gecikmelere ve kısırlığa sebep olabilen önemli bir etkendir. PKOS rahatsızlığı yaşayan hastalar, genel olarak hamile kalabilmek için tedaviye gereksinim duymaktadırlar. PKOS hastalığı yaşayan kişilerin yaklaşık olarak %40’ında şişmanlık sorunu vardır. Bazı hastalar için şişmanlık tek başına diğer belirtileri de başlatabilmektedir. Bu gibi vakalarda kilo kaybının sağlanmasıyla sorunlar tamamen ortadan kaldırılabilmektedir.

Uzun Dönemde Karşılaşılabilecek Olan Riskler

PKOS’un uzun süreçte ortaya çıkarabileceği sonuçlar ve riskleri; hem insülün hem de androjen fazlalığına bağlı olmaktadır. Yüksek miktardaki insülin uzun süreçte, tip 2 diabet şeker hastalığı riskini taşımaktadır. Bu tarz diabet, genel olarak sıkı diyet ve ağız yoluyla alınana ilaçlar ile kontrol altına alınabilmektedir. Tedavi edilmemiş olan PKOS hastalarının kilo sorunu varsa; %25-35’inde 30’lu yaşlarda tip 2 şeker hastalığı ortaya çıkabilmektedir. PKOS’da görülmekte olan hormonal değişimler, tansiyon sorununu da beraberinde getirmektedir. Bununla birlikte bu hastalarda kolesterol yüksekliği sorunu da ortaya çıkmaktadır. Karşılaşılan her 2 durumda, kalp hastalığı bakımından yüksek oranda risk faktörleridir.  Uzun süren adet düzensizlikleri, endometrium kanseri riskini de arttırmaktadır. Yumurtlama olmaması sebebiyle, endometrium üzerinde progesteron hormonu desteği olamaz ve bu yüzden de endometrium uzun süre yalnızca östrojene maruz kalır ve bu yüzdende kanser riski artar.