Şeker Portakalı Psikolojik Yorum

Şeker portakalı öyle bir kitap ki her yaşta okunması gereken, her okumada daha fazla üzüp bazı gerçekleri anlatabiliyor. Peki yazarımız gelişim evrelerini hesaba katarak mı bu kitabı yazdı? Kendi fikrimce genel olarak evrelere uyum sağlıyordu. İlk olarak dikkatimi çeken şey animizm oldu. Bunu en net Zeze şeker portakalı fidanıyla konuşurken geri yanıt almasıyla gördüm. Zeze’nin Edmundo dayı ile konuşurken "Yine de, kafam hâlâ aynı şeyle doluydu. Okuma yazma bilmediğine göre, Luciano’ya (yarasa) ev numarasını sokak adını vermek neye yarayacaktı? Ama belki de kuşlara, kelebeklere, uçuç böceklerine sorabilirdi” cümlesinden de anlayabiliyoruz.
Zeze’nin kitabın başlarında daha zaman kavramının tam olarak oturmadığını, günleri tam olarak algılayamadığını şu diyalogla birlikte gördüm;

Önce emekli maaşınızı ne zaman alacağınızı öğrenmem lazım.
Yarından sonraki gün
Peki yarından sonraki gün ne zaman?
İşlem öncesinde görülen benmerkezciliği de “Bense Bebek İsa’nın bu kez doğacağına dair uzak da olsa bir umut besliyordum. Benim için doğacaktı” konuşmasıyla birlikte okudum. Kitapta okurken en sevdiğim şeylerden biri, yazar gerçekten çocuk gibi düşünüp, olaylara cidden bir çocuk gibi bakmıştı. Örneğin Zeze öğretmenine çiçek gelmesinin sebebini, öğretmenin çirkin olmasına bağlaması gibi. Yazarımız Piaget’in üstünde durduğu taklit davranışını bence Zeze’de bize göstermiş. ’Açıkgöz’, ‘Sizi öldüreceğim’ tarzı yeni öğrendiği cümleleri farklı durumlarda taklit ederek öğrendiğini görüyoruz.

Zeze çok şiddet gören bir çocuktu. Erikson psikososyal gelişim evrelerinden girişimciliğe karşı suçluluk evresine göre şiddet gören çocuk ileride bunun sıkıntılarını çeker ama bu dönemi sağlıklı atlatan bireyler gayet sorumluluklarını bilen bireyler olarak büyür. Kötü davranışlarını ayırt etse bile tekrar yapmasının sebebi anlamsız şeyler için bile dayak yemesi ve bunu kavrayamaması olabilir diye düşünüyorum. Zeze bir noktada şu cümleyi kuruyor; “Maruz kaldığım aşağılanma, canımı kulaklarımdan daha çok yakıyordu.” Burada gördüğü en az fiziksel şiddet kadar psikolojik şiddet de görmüş olduğunu görüyoruz. Kitabın ilk sayfasında Zeze’nin abisi ıslık çalabilirken kendisinin çalamadığını yani fiziksel gelişimini tamamlamadığını da gördük. Genel olarak bence gelişim evrelerine uyumlu bir kitaptı, bazı noktalarda 5 yaşındaki bir çocuğun kuramayacağı cümleler olduğunu gördüm.

Zeze her yaramazlığın sonucu dayak olan, bazen neden dayak yediğini bile bilmeyen, şeytan olduğunu düşündürtülen masum bir çocuktu. Kohlberg gelenek öncesi evresine göre bir kural çiğnendiğinde cezalandırılmalıdır. Bu tanrı tarafından da olabilir. Zeze her dayak yediğinde hak ettiğini çünkü kendisinin bir şeytan olduğunu düşünüyor. Ailesinden sevgi alamayan, hissedemeyen Zeze aradığı sevgiyi Portuga’dan buldu. Onu babasından satın almasını istedi; bana göre bir çocuğun isteyebileceği en kötü şey buydu.

Bu kitabın bir çocuğun gelişiminden de daha güzel anlattığı bir şey var. Bir çocuğu doğurmak yetmiyor, onunla kan bağınızın olması ailesi olduğunuz anlamına gelmiyor. Kendi çocuğunuza sabır gösteremeyecekseniz, en temel ihtiyaçlarını karşılayamayacaksanız, ve daha da önemlisi kendi çocuğunuzu sevmeyecekseniz; onun ailesi değil, en uzak gördüğü kişi olabilirsiniz. Hiçbir çocuk Zeze’nin yaşadıklarını yaşamaması dileğiyle…

“Gerçek olan, acımasız bir biçimde nedenini bilmeden dayak yiyen küçücük bir hayvan olarak iç yaramı bir türlü geçirmeyi başaramadığımdı.”

Psikoloji | Psikoloji İstanbul | Psikoloji Ankara | Psikoloji İzmir | Psikoloji Bursa | Psikoloji Adana